Pneumococcenvaccinatie 2024

Net als vorig jaar vindt er ook dit weer pneumococcenvaccinatie plaats. Personen die geboren zijn tussen 01-01-1961 en 31-12-1964 (60-63 jaar) krijgen van ons binnenkort een oproep thuis. De vaccinaties worden gegeven in de praktijk op afspraak. U kunt een vaccinatieafspraak maken door telefonisch contact op te nemen met de assistente.

Op prikwijzer.nl vindt u meer informatie over de pneumokokkenvaccinatie. Tevens kunt u hieronder meer lezen over deze ziekte, het vaccin en de contra-indicaties. 

Wat zijn pneumokokken en wie worden al gevaccineerd?
Pneumokokken zijn gekapselde bacteriën, die bij veel mensen voorkomen als commensalen van de bovenste luchtwegen. Er worden meer dan 90 verschillende serotypen onderscheiden. Vooral kinderen, mensen met een minder goed werkend immuunsysteem en mensen ouder dan 60 jaar zijn vatbaar voor ziekte door pneumokokken. Pneumokokkenvaccinatie voor kinderen (met PCV10) is opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma (RVP). Door de vaccinatie bij kinderen komen de serotypen uit dat vaccin ook bij volwassenen nauwelijks nog voor. Bepaalde aandoeningen, zoals sikkelcelziekte en asplenie, zorgen voor een minder werkend immuunsysteem. Patiënten met deze aandoeningen komen ongeacht hun leeftijd al in aanmerking voor vaccinatie tegen pneumokokken. Met het Nationaal Programma Pneumokokkenvaccinatie Volwassenen wordt ook de laatste groep, mensen ouder dan 60 jaar, gevaccineerd tegen pneumokokkeninfectie.

Ziekte door pneumokokken
Bij volwassenen vanaf 60 jaar is het meest voorkomende ziektebeeld bij een infectie door pneumokokken een pneumokokkenpneumonie, maar besmetting kan ook leiden tot een invasieve pneumokokkenziekte (IPD: meningitis, sepsis of invasieve pneumonie). Naar schatting worden jaarlijks 2.600 tot 5.600 mensen van 65 jaar en ouder opgenomen in het ziekenhuis met een
pneumokokkenpneumonie. Jaarlijks zijn er circa 1.800 60-plussers met een invasieve pneumokokkenziekte, zij worden vrijwel altijd opgenomen in het ziekenhuis en het beloop is vaak ernstiger dan bij een niet-invasieve pneumokokkenziekte. Onderzoek van Mangen et.al. liet zien dat de kwaliteit van leven in het jaar na opname voor een longontsteking 16% lager was dan voor personen die niet ziek waren geweest (Mangen, Huijts, Bonten, & de Wit, 2017).

Mortaliteit (invasieve)pneumokokkenziekte
Onder ouderen stijgt de mortaliteit met de leeftijd. Van de 60-plussers die zijn opgenomen in het ziekenhuis met een pneumokokkenziekte overlijdt circa 15%. Het risico op overlijden in de jaren na het doormaken van een pneumokokkenziekte is naar schatting ook met 15% verhoogd. Uit een studie onder volwassenen met invasieve pneumonie in een Nederlands ziekenhuis bleek dat 17% van de patiënten binnen 30 dagen overleed, van de patiënten die na 30 dagen nog in leven waren was de mortaliteit na een jaar 16%, na vijf jaar 39%. Dit is veel hoger dan in de algemene populatie met dezelfde leeftijds- en geslachtsverdeling (respectievelijk 3% en 15%) (Wagenvoort et al., 2017). Wagenvoort et. al. concludeerden dat deze hoge lange termijn mortaliteit grotendeels afhankelijk was van reeds bestaande comorbiditeit. Ook in een studie uit de VS werd een hogere lange-termijn-mortaliteit gevonden bij overlevenden van een pneumokokkenpneumonie van 32% na tien jaar vergeleken met leeftijdsgenoten (Sandvall,
Rueda, & Musher, 2013).

Effectiviteit en veiligheid van PPV23 vaccinatie
Vaccinatie met PPV23 geeft gedeeltelijke bescherming tegen infectie met pneumokokken en de gevolgen hiervan. Na vaccinatie met PPV23 wordt geen immunologisch geheugen opgebouwd en
de beschermingsduur is beperkt. De meeste gezondheidswinst wordt bereikt als mensen tussen de 60 en 75 jaar iedere vijf jaar worden gevaccineerd. Vaker vaccineren wordt niet aangeraden, omdat niet valt uit te sluiten dat het vaccin minder effectief kan zijn (hyporesponsiviteit) en omdat de kans op bijwerkingen groter wordt. De effectiviteit van vaccinatie met PPV23 bij 60-plussers is door de commissie van de gezondheidsraad conservatief geschat. Over een periode van vijf jaar na vaccinatie geeft het een gemiddelde vermindering van 37% kans op een invasieve pneumokokkenziekte (inclusief invasieve pneumokokken pneumonie) en 7,5 % op een pneumokokkenpneumonie veroorzaakt door de serotypen opgenomen in het PPV23 vaccin. Hoewel de effectiviteit en de beschermingsduur niet optimaal zijn, leidt vaccinatie tot een aanzienlijke reductie van sterfte en ziekte door pneumokokken. De effectiviteit van vaccinatie is het hoogst vlak na vaccinatie en neemt daarna snel af. Vaccinatie met PPV23 heeft nauwelijks invloed op het
slijmvliesdragerschap en geeft daarom geen groepsbescherming. Deze pneumokokkenvaccinatie kan bij mensen van 60 jaar en ouder, ongeveer 800 ziekenhuisopnames en 120 sterfgevallen per jaar voorkomen. Er is onvoldoende onderzoek naar de effectiviteit bij ouderen boven de 80, maar volgens de Gezondheidsraad is het aannemelijk dat bij hen de effectiviteit beperkt zal zijn, omdat er een verminderde respons zal zijn door veroudering van het afweersysteem.

Contra-indicaties voor het vaccin
Absolute contra-indicatie:
● Bij een bewezen anafylaxie voor fenol of een eerdere anafylactische reactie op ditzelfde vaccin.

Tijdelijke/relatieve contra-indicatie:
● Tijdens een acute infectieziekte en/of koorts;
● Als er binnen 48 uur na de vaccinatie een operatie gepland is;
● Actieve of recente behandeling met chemotherapie;
● Recente beenmergtransplantatie.

In de volgende situaties is er geen contra-indicatie voor vaccinatie tegen pneumokokken:
● Actieve behandeling met bestraling;
● Behandeling met immunosuppressiva.

Indien u vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met de praktijk. Indien u onder behandeling bent bij een oncoloog of hematoloog, dan raden wij u aan om de vaccinatie met hem / haar te bespreken.

We hopen u hiermee voldoende te hebben geinformeerd.

Huisartsenpraktijk Van der Spek